Kiedy cudzoziemiec jest zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę?
Kiedy cudzoziemiec może wykonywać pracę na terytorium RP bez zezwolenia na pracę?
Podejmowanie pracy przez cudzoziemców wiąże się z wieloma ograniczeniami. Dostęp do pewnych zawodów jest w Polsce niemożliwy dla obywateli państw trzecich. Cudzoziemcy nie mogą być zatrudniani w ramach stosunków służbowych, w zakresie zadań związanych z ochroną bezpieczeństwa państwa, ochroną spokoju, porządku i bezpieczeństwa publicznego. Jednak co do zasady obywatel państw trzecich może świadczyć pracę na terytorium RP chyba, że ustawa szczegółowa stanowi inaczej.
Zasadą, która obecnie funkcjonuje w polskim porządku prawnym, jest ochrona polskiego rynku pracy i pierwszeństwo zatrudniania osób będących obywatelami polskimi. Oznacza to, iż cudzoziemiec, który chce zatrudnić się na terytorium RP musi posiadać zezwolenie na pracę.
Ustawodawca przewidział jednak wiele wyjątków od tej reguły. W art 87 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy znajduje się katalog osób uprawnionych do wykonywania pracy na terytorium RP oraz zwolnionych z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę. Są m.in. to cudzoziemcy, którzy:
- posiadają status członka rodziny obywatela UE/EOG/Szwajcarii,
- korzystają w Polsce z ochrony międzynarodowej (posiadają status uchodźcy, korzystają z ochrony uzupełniającej),
- posiadają zezwolenie na pobyt stały w Rzeczypospolitej Polskiej,
- posiadają zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej w Rzeczypospolitej Polskiej,
- posiadają zgodę na pobyt ze względów humanitarnych,
- posiadają zgodę na pobyt tolerowany w Rzeczypospolitej Polskiej,
- są małżonkiem obywatela polskiego, posiadający zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej udzielone w związku z zawarciem związku małżeńskiego,
- posiadają zezwolenie na pobyt czasowy w celu połączenia się z rodziną,
- posiadają zezwolenie na pobyt czasowy w celu kształcenia się na studiach,
- posiadają ważną Kartę Polaka,
- są absolwentem polskich szkół ponadgimnazjalnych, stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich na polskich uczelniach.
Dodatkowo, oprócz ww. ustawy istnieje także inny akt prawny, który pozwala cudzoziemcom na wykonywanie pracy w Polsce bez obowiązku posiadania zezwolenia na pracę. Mowa o Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 kwietnia 2015 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę.
Dokument ten wymienia enumeratywnie przypadki, w których status lub specyfika pracy pozwala cudzoziemcowi na wykonywanie pracy w Polsce bez zezwolenia. Są to m.in. studenci studiów stacjonarnych, absolwenci studiów stacjonarnych, nauczyciele języków obcych w szkołach państwowych czy osoby, które uzyskały oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi.
Ważne! Status pracowników z Turcji reguluje umowa podpisana miedzy Turcją, a UE. Wynika z niej, że obywatele tego państwa mają prawo:
- po roku legalnego zatrudnienia – do odnowienia zezwolenia na pracę u tego samego pracodawcy, o ile dostępne jest wolne stanowisko
- po 3 latach legalnego zatrudnienia – do przyjęcia oferty pracy w tym samym zawodzie u dowolnego pracodawcy
- po 4 latach legalnego zatrudnienia – do swobodnego dostępu do dowolnej pracy zarobkowej w tym kraju UE.
Pracownicy z Turcji zatrudnieni legalnie w kraju UE mają prawo do takich samych warunków pracy jak obywatele tego kraju.
Zezwolenie na pracę sezonową
Od 1 stycznia 2018 r. znowelizowana ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy wprowadza nowe rozwiązanie umożliwiające zatrudnianie w Polsce cudzoziemców do pracy sezonowej – zezwolenie na pracę sezonową. Praca sezonowa to praca wykonywana przez okres nie dłuższy niż 9 miesięcy w roku kalendarzowym w sektorach: rolnictwo, ogrodnictwo, turystyka, w ramach działalności uznanych za sezonowe określonych w rozporządzeniu wykonawczym Ministra Rodziny Pracy i Polityki Społecznej w sprawie podklas działalności według klasyfikacji PKD, w których wydawane są zezwolenia na pracę sezonową cudzoziemca.
Jednolite zezwolenie na pobyt i pracę
Zezwolenia na pracę nie muszą posiadać cudzoziemcy, którzy otrzymali już jednolite zezwolenie na pobyt czasowy i pracę. Jednak należy pamiętać, że takie zezwolenie jest przypisane do konkretnego pracodawcy. Oznacza to, że w przypadku zmiany pracodawcy cudzoziemiec musi starać się o nowe zezwolenie na pobyt czasowy i pracę.