Kiedy cudzoziemiec jest zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę?

Kiedy cudzoziemiec może wykonywać pracę na terytorium RP bez zezwolenia na pracę?

Podejmowanie pracy przez cudzoziemców wiąże się z wieloma ograniczeniami. Dostęp do pewnych zawodów jest w Polsce niemożliwy dla obywateli państw trzecich. Cudzoziemcy nie mogą być zatrudniani w ramach stosunków służbowych, w zakresie zadań związanych z ochroną bezpieczeństwa państwa, ochroną spokoju, porządku i bezpieczeństwa publicznego. Jednak co do zasady obywatel państw trzecich może świadczyć pracę na terytorium RP chyba, że ustawa szczegółowa stanowi inaczej.

Zasadą, która obecnie funkcjonuje w polskim porządku prawnym, jest ochrona polskiego rynku pracy i pierwszeństwo zatrudniania osób będących obywatelami polskimi. Oznacza to, iż cudzoziemiec, który chce zatrudnić się na terytorium RP musi posiadać zezwolenie na pracę.

Ustawodawca przewidział jednak wiele wyjątków od tej reguły. W art. 87 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy znajduje się katalog osób uprawnionych do wykonywania pracy na terytorium RP oraz zwolnionych z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę. Są m.in. to cudzoziemcy, którzy:

posiadają status członka rodziny obywatela UE/EOG/Szwajcarii,
korzystają w Polsce z ochrony międzynarodowej (posiadają status uchodźcy, korzystają z ochrony uzupełniającej),
posiadają zezwolenie na pobyt stały w Rzeczypospolitej Polskiej,
posiadają zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej w Rzeczypospolitej Polskiej,
posiadają zgodę na pobyt ze względów humanitarnych,
posiadają zgodę na pobyt tolerowany w Rzeczypospolitej Polskiej,
są małżonkiem obywatela polskiego, posiadający zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej udzielone w związku z zawarciem związku małżeńskiego,
posiadają zezwolenie na pobyt czasowy w celu połączenia się z rodziną,
posiadają zezwolenie na pobyt czasowy w celu kształcenia się na studiach,
posiadają ważną Kartę Polaka,
są absolwentem polskich szkół ponadgimnazjalnych, stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich na polskich uczelniach.

Dodatkowo, oprócz ww. ustawy istnieje także inny, istotny dla cudzoziemców, akt prawny, który opisuje warunki umożliwiające wykonywanie pracy w Polsce bez obowiązku posiadania zezwolenia na pracę. Mowa o Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 kwietnia 2015 r., które określa przypadki, w których powierzenie pracy cudzoziemcowi jest możliwe bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę.

Dokument ten wymienia enumeratywnie przypadki, w których status lub specyfika pracy pozwala cudzoziemcowi na wykonywanie pracy w Polsce bez zezwolenia. Są to m.in. studenci studiów stacjonarnych, absolwenci studiów stacjonarnych, nauczyciele języków obcych w szkołach państwowych czy osoby, które uzyskały oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi.

Ważne! Status pracowników z Turcji reguluje umowa podpisana miedzy Turcją, a UE. Wynika z niej, że obywatele tego państwa mają prawo:

po roku legalnego zatrudnienia – do odnowienia zezwolenia na pracę u tego samego pracodawcy, o ile dostępne jest wolne stanowisko
po 3 latach legalnego zatrudnienia – do przyjęcia oferty pracy w tym samym zawodzie u dowolnego pracodawcy
po 4 latach legalnego zatrudnienia – do swobodnego dostępu do dowolnej pracy zarobkowej w tym kraju UE.

Pracownicy z Turcji zatrudnieni legalnie w kraju UE mają prawo do takich samych warunków pracy jak obywatele tego kraju.

Zezwolenie na pracę sezonową

Od 1 stycznia 2018 r. znowelizowana ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy wprowadza nowe rozwiązanie umożliwiające zatrudnianie w Polsce cudzoziemców do pracy sezonowej – zezwolenie na pracę sezonową. Praca sezonowa to praca wykonywana przez okres nie dłuższy niż 9 miesięcy w roku kalendarzowym w sektorach: rolnictwo, ogrodnictwo, turystyka, w ramach działalności uznanych za sezonowe określonych w rozporządzeniu wykonawczym Ministra Rodziny Pracy i Polityki Społecznej w sprawie podklas działalności według klasyfikacji PKD, w których wydawane są zezwolenia na pracę sezonową cudzoziemca.

Jednolite zezwolenie na pobyt i pracę

Zezwolenia na pracę nie muszą posiadać cudzoziemcy, którzy otrzymali już jednolite zezwolenie na pobyt czasowy i pracę. Jednak należy pamiętać, że takie zezwolenie jest przypisane do konkretnego pracodawcy. Oznacza to, że w przypadku zmiany pracodawcy cudzoziemiec musi starać się o nowe zezwolenie na pobyt czasowy i pracę.