Ogólne zasady zatrudniania cudzoziemców
w Polsce
Zasady pobytu obywateli państw trzecich na terytorium RP określa ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, natomiast zasady ich zatrudnienia określają przepisy ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Aby cudzoziemiec mógł wykonywać pracę na terytorium RP musi spełnić dwa podstawowe warunki:
- przebywać legalnie na terytorium RP, czyli posiadać jeden z poniższych dokumentów, tj.:
- Ważną wizę*
- Zezwolenie na pobyt,
- Stempel w paszporcie potwierdzający fakt złożenia wniosku o pobyt czasowy,
- Ważny ruch bezwizowy umożliwiający przebywanie w strefie Schengen.
*Uwaga! Nie każdy rodzaj wizy uprawnia cudzoziemca do wykonywania pracy na terytorium RP (np. wiza turystyczna).
- posiadać dokument legalizujący wykonywanie przez niego pracy, np.:
- Zezwolenie na pracę (po najechaniu pojawia się pole z krótkim wyjaśnieniem),
Zezwolenie na pracę na terytorium RP wydaje na wniosek pracodawcy co do zasady wojewoda właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę firmy pracodawcy (w Krakowie zajmuje się tym Wydział Spraw Cudzoziemców Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego. W celu uzyskania wyżej wymienionego zezwolenia pracodawca musi złożyć wniosek do Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego.
Najczęściej spotykamy się z zezwoleniem na pracę typu A, więcej informacji w zakładce https://infoopt.pl/uzyskanie-lub-przedluzenie-zezwolenia-na-prace-typ-a/
- Oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi z urzędu pracy,
Powierzenie pracy cudzoziemcowi na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy jest procedurą uproszczona, nazywaną także „procedurą oświadczeniową”. Pozwala ona obywatelowi jednego z 5 państw: Republiki Armenii, Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii i Ukrainy wykonywać pracę w Polsce przez 24 miesiące bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę, w zakresie, w jakim nie jest wydawane zezwolenie na pracę sezonową, czyli innym niż wskazane w rozporządzeniu.
Więcej informacji znajduje się na stronie Grodzkiego Urzędu Pracy w Krakowie.
- Dokument potwierdzający zwolnienie go z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę, np. Karta Polaka, status uchodźcy, pobyt stały (kiedy cudzoziemiec jest zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę)
Cudzoziemiec nie może wykonywać pracy jeżeli znajduje się w Polsce na podstawie:
- Wizy turystycznej,
- Wizy wydanej w celu korzystania z ochrony czasowej,
- Zobowiązania międzynarodowego lub z uwagi na interes państwa.
Wizy
Aby uzyskać wizę pracowniczą (cel wydania 06, 05) cudzoziemiec musi dołączyć do wniosku wizowego zezwolenie na pracę lub oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy. Wyżej wymienione dokumenty uzyskiwane są przez podmiot powierzający pracę (pracodawcę). Wnioski wizowe składane są co do zasady jedynie w kraju pochodzenia cudzoziemca.
Wizy wydawane są jako wizy Schengen albo krajowe przez polskiego konsula. W celu uzyskania wizy należy się zwrócić do właściwej polskiej placówki dyplomatycznej lub konsularnej.
Wiza Schengen (oznaczona symbolem C) – wydawana jest, gdy planowany pobyt na terytorium państw członkowskich obszaru Schengen nie przekracza 90 dni w ciągu każdego 180-dniowego okresu.
Wiza krajowa (tj. długoterminowa- oznaczona symbolem D) – uprawnia do wjazdu i ciągłego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub kilku pobytów następujących po sobie, trwających łącznie dłużej niż 90 dni, okres ważności wizy krajowej nie może przekroczyć 1 roku .
Ważne! Aby otrzymać zezwolenie na pracę cudzoziemiec nie musi znajdować się na terytorium RP.
Praca sezonowa
Szczególnym przypadkiem zezwolenia na pracę jest zezwolenie na pracę sezonową (typ S). Dotyczy ono cudzoziemców wykonujących pracę w ramach działalności określonej w Rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie podklas działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), czyli głównie w rolnictwie i turystyce.
Zezwolenie na pracę sezonową dotyczą m.in. upraw rolnych, chowu i hodowli zwierząt oraz działalności usługowej wspomagającej rolnictwo. Dokładne nazwy zawodów, które mogą być wykonywane w ramach zezwolenia na pracę sezonową można znaleźć tutaj.
Zezwolenie takie wydawane jest przez starostę właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę firmy pracodawcy na okresy nie dłuższe niż 9 miesięcy w ciągu roku kalendarzowego wyłącznie na wniosek pracodawcy.
Uzyskanie zezwolenia na pracę sezonową umożliwia cudzoziemcowi staranie się o wizę typ 05b. Cudzoziemiec, który przebywa w Polsce na podstawie wizy wydanej w celu pracy sezonowej, może wykonywać pracę o innym charakterze, o ile zostanie dla niego uzyskane odpowiednie zezwolenia na pracę wydawane przez wojewodę lub oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi.
Więcej informacji znajduje się na stronie Grodzkiego Urzędu Pracy w Krakowie.
Jednolite zezwolenie na pobyt i pracę
Cudzoziemcy przebywający w Polsce legalnie, których celem pobytu jest wykonywanie pracy mają możliwość ubiegania się o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę albo zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji.
Zezwolenia te wydawane są przez wojewodę w tzw. procedurze jednego wniosku, skutkującej wydaniem cudzoziemcowi jednego dokumentu uprawniającego go zarówno do pobytu, jak i wykonywania w Polsce pracy, bez konieczności posiadania dodatkowo zezwolenia na pracę.
Co do zasady, do wniosku o udzielenie tych zezwoleń dołączona musi być informacja starosty o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych w oparciu o lokalny rynek pracy, którą uzyskuje w Powiatowym Urzędzie Pracy pracodawca cudzoziemca.
Oznacza to, że cudzoziemiec otrzymując jednolite zezwolenie na pobyt i pracę jest uprawniony do przebywania na terytorium RP oraz do pracy u pracodawcy zadeklarowanego w trakcie postępowania przed wojewodą.
Uwaga! Jeżeli cudzoziemiec zrezygnuje z pracy u podmiotu, u którego pracę zadeklarował, co do zasady musi on składać nowy wniosek o pobyt czasowy i pracę.
Jednolite zezwolenie na pobyt i pracę jest wydawane w celu wykonywania pracy u konkretnego pracodawcy. Oznacza to, że jeżeli cudzoziemiec zakończy świadczenie pracy u któregokolwiek z podmiotów wymienionych w decyzji ma on obowiązek poinformowania urzędu o tym fakcie w terminie 15 dni roboczych od dnia zakończenia stosunku pracy oraz, jeśli chce kontynuować pracę w Polsce, obowiązek złożenia nowego wniosku o pobyt czasowy i pracę w terminie 30 dni kalendarzowych od dnia zakończenia stosunku pracy. W razie nie dochowanie któregoś w ww. obowiązku organ może cofnąć zezwolenie na pobyt i pracę.
Który organ jest właściwy do rozpatrzenia wniosku?
Małopolski Urząd Wojewódzki
- Zezwolenie na pracę
- jednolite zezwolenie na pobyt i pracę
Powiatowy (Grodzki) Urząd Pracy
- Oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi
- Zezwolenie na pracę sezonową (typ S)
O czym warto pamiętać?:
- Zezwolenie na pobyt czasowy i pracę uzyskuje się jeżeli cel pobytu cudzoziemca wynosi co najmniej 3 miesiące;
- Cudzoziemiec musi złożyć wniosek o pobyt czasowy najpóźniej ostatniego dnia legalnego pobytu, jeżeli nie spełni tego obowiązku będzie on przebywał w Polsce nielegalnie i zostanie przeciwko niemu wszczęte postępowanie przez Straż Graniczną o zobowiązaniu do powrotu;
- Sama pieczątka potwierdzająca złożenie wniosku pobytowego nie uprawnia cudzoziemca do wykonywania pracy na terytorium RP (wyjątkiem kontynuacja pracy u tego samego podmiotu)!;
- Wnioski o wydanie dokumentów legalizujących pracę (zezwolenia na pracę, oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy) składa zawsze pracodawca. Wnioski o przyznanie prawa pobytu składa cudzoziemiec (np. pobyt czasowy);
- W Polsce zasadą jest, że cudzoziemiec, który chce zatrudnić się na terytorium RP musi posiadać zezwolenie na pracę. Jednak od tej zasady istnieje szereg wyjątków (Kiedy cudzoziemiec jest zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę?);
- Nie można utożsamiać zezwolenia na pracę z zezwoleniem na pracę sezonową. Praca sezonowa odnosi się jedynie do wyszczególnionych zawodów dotyczących rolnictwa i turystyki;
- Wykonywanie pracy zgodnie z prawem jest ważne z punktu widzenia zarówno cudzoziemca, jak i pracodawcy. W obu przypadkach za świadczenie nielegalnej pracy grożą konsekwencje w postaci m.in. grzywny lub odpowiedzialności karnej (Co grozi za nielegalne wykonywanie pracy?)